Fragment tekstu:

„Człowiek jest dosłownie rozdarty na dwoje: zdaje sobie sprawę z własnej wyjątkowości, majestatycznie góruje nad resztą przyrody, a jednak na koniec wraca tam, pod ziemię, gdzie ślepy, niemy gnije i znika na wieki” – stwierdza dosadnie antropolog Ernest Becker, pośmiertnie wyróżniony nagrodą Pulitzera za książkę „The Denial of Death” („Zaprzeczenie śmierci”), na łamach której pyta: „Cóż oznacza bycie zwierzęciem obdarzonym samoświadomością? To niedorzeczne, jeśli nie potworne.

Co to za lęk?

Chęć życia, wynikająca z instynktu samozachowawczego, w połączeniu ze smętną świadomością nieubłaganego końca tworzą nierozwiązywalny paradoks, którego efektem może być obezwładniające przerażneie. Lęk przed śmiercią to trwoga szczególnego rodzaju – potencjalnie ciągle obecna, nieuchronna i niezmiernie trudna do usunięcia. Od dziesięciolecia stanowi źródło fascynacji psychologów.

W 1995 r. w jednym z rozdziałów książki „The Meaning of Death” („Znaczenie śmierci”) autorstwa pioniera psychologii śmierci Hermana Feifela, dr Gardner Murphy rozbiera lęk egzystencjalny na 7 części: (1) strach przed końcem życia, (2) lęk przed utratą świadomości, (3) lęk przed samotnością, (4) lęk przed nieznanym, (5) lęk przed karą, (6) lęk przed konsekwencjami własnej śmierci dla ukochanych osób, (7) lęk przed porażką. Jon W. Hoelter w 1979 r. na łamach „Journal of Counsulting and Clinical Psychology” poszerzył powyższy katalog o: (8) lęk przed rozkładem ciała, (9) lęk przed porażką związaną z nieukończeniem ważnych życiowych zadań oraz (10) lęk przed tajemnicą, co nastąpi po śmierci, jęzeli cokolwiek w ogóle nastąpi.

Victor Florian i Shlomo Kravetz stworzyli w 1983 r. model lęku przed śmiercią, integrujący wcześniejsze propozycje teoretyczne. Ich zdaniem ludzie przypisują śmierci znaczenie: intrapersonalne (konsekwencje śmierci dla samego siebie – lęk przed dekompozycją ciała, niezdążenia z wypełnieniem ważnych celów życiowych), interpersonalne (konsekwencje dla innych – rozpad małżeństwa, niemożność dalszego troszczenia się o rodzinę i przyjaciół, lęk przed utratą tożsamości społecznej i byciem zapomnianymi) oraz transcendentne (lęk przed karą za grzechy i tym, co stanie się po śmierci).

TYTUŁY PODROZDZIAŁÓW:

Co to za lęk; Jak się bronimy; Co złego z tej trwogi wynika; Co się dzieje, gdy śmierć naprawdę zagląda w oczy; Co dobrego może wyniknąć z traumy; Bliżej śmierci – bliżej życia